Drie hoogopgeleide vluchtelingen uit Syrië en Zuid-Soedan studeren sinds dit academiejaar aan de KU Leuven. Voor en na de lesuren vangt een warme groep van lokale vrijwilligers hen op. De studenten zijn in ons land dankzij EU Passworld, dat vluchtelingen een legale en veilige weg biedt naar een derde land om er te studeren. Caritas International is één van de trekkers van dit proefproject.
“Volgens de UNHCR zijn er vandaag wereldwijd 110 miljoen mensen op de vlucht. Driekwart van hen wordt opgevangen in buurlanden waar ze maar beperkte toegang hebben tot onderwijs of de arbeidsmarkt. Ze hebben amper een duurzaam toekomstperspectief”, zegt Lukas Kestens projectmedewerker bij Caritas International. “Nauwelijks 7% van de vluchtelingen kan hoger onderwijs volgen.”
EU Passworld wil daar iets aan te doen. Het biedt vluchtelingen – die de juiste vaardigheden en kwalificaties hebben – een veilige en legale weg naar een derde land om er te studeren. In dat land kunnen ze ook internationale bescherming krijgen. Door te studeren, een diploma te behalen en uiteindelijk een beroep uit te oefenen, zullen deze vluchtelingen-studenten op de duur in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Het is dus een duurzame oplossing voor hun moeilijke situatie. “Zo benutten ze niet alleen hun eigen potentieel, maar dragen ze ook bij aan hun gastgemeenschap”, zegt Lukas Kestens. “Ze brengen een positief verhaal over vluchtelingen en migratie.”
Vluchtelingenkamp in Egypte
EU Passworld is een 3-jarig project (2022-2024) dat wordt gefinancierd door het Fonds voor Asiel, Migratie en Integratie van de Europese Unie (AMIF). Drie landen doen mee: Ierland, Italië en België. In ons land wordt het project geleid door Caritas International België, Fedasil en KU Leuven, en wordt het ondersteund door UNHCR België.
De drie studenten zijn in september 2023 gestart met een Engelstalige masteropleiding aan de KU Leuven. “Ze komen uit Syrië en Zuid-Soedan en verbleven al een lange tijd in Egypte onder moeilijke omstandigheden”, weet Lukas Kestens.
Gereageerd op een oproep
“Samen met een heleboel andere kandidaten reageerden de drie op een oproep die werd gelanceerd onder de studenten die al een bacheloropleiding volgden in Egypte met een speciale beurs voor vluchtelingen1”, zegt Lukas. “Met de hulp van UNHCR Egypte deden ze een aanvraag volgens de gewone toelatingsprocedure van de KU Leuven. Ze moesten geen inschrijvingsgeld betalen.”
Toen ze eenmaal geslaagd waren voor de toelatingsproef maakte het Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) een eerste analyse van hun dossiers om de nood aan internationale bescherming in te schatten. Daarna selecteerden Caritas, Fedasil en KU Leuven de drie studenten. “Dat gebeurde na een panelgesprek waarbij we peilden naar hun motivatie, taalvaardigheid en sociale vaardigheden”, legt Lukas Kestens uit. “Daarna vroegen de drie studenten een humanitair visum voor studiedoeleinden aan en volgden ze de BELCO-oriëntatiecursus van Fedasil. Ze maakten ook al eens online kennis met de onthaalgroep.”
Onthaalgroep
De studenten staan er niet alleen voor. Een onthaalgroep stond meteen bij hun aankomst in België voor hen klaar. “De groep bestaat in dit geval uit zes mensen, onder wie een student, een emeritus-professor en een vrijwilligster die ook betrokken is bij andere initiatieven voor nieuwkomers”, vertelt Lukas. “Zo hebben de studenten in één klap wat aanspreekpunten als er problemen zijn, of als ze vragen hebben.”
Want de studenten moeten het hoofd bieden aan heel wat uitdagingen. “Er is een heleboel administratie te regelen, ze moeten hun asielprocedure in orde maken, zich integreren en oriënteren in hun nieuwe maatschappij, én studeren natuurlijk.” In het begin staat de onthaalgroep de studenten vaak bij met praktische dingen, maar na een tijd helpen de vrijwilligers hen ook met Nederlands leren, het zoeken naar een job, huisvesting of een leuke hobby. De onthaalgroep blijft de studenten bijstaan tot die hun studie hebben afgerond.
> Lees ook: houvast voor studerende vluchtelingen in Leuven
En wat doet Caritas precies?
“Caritas gaat op zoek naar geschikte vrijwilligers voor de onthaalgroep”, legt Lukas Kestens uit. “We bereiden hen goed voor. Zo geven we hen een vorming over hoe een integratieparcours voor vluchtelingstudenten eruitziet en over hoe ze hen psychosociale ondersteuning kunnen geven. Ook hoe ze de studenten kunnen voorbereiden op de arbeidsmarkt en op het zoeken van een eigen woonst, geven we mee.”
Daarvoor gaat Caritas lokale partnerschappen aan. “Rond de onthaalgroep bouwen we ook een netwerk van laagdrempelige hulpverlening op, voor het geval de studenten die nodig hebben”, zegt Lukas. “Het Centrum Geestelijke Gezondheidzorg Leuven, de stad Leuven en de KU Leuven maken bijvoorbeeld deel uit van dat netwerk.” Verder gaan Caritas en de onthaalgroep ook op zoek naar fondsen om de eerste periode na de aankomst van de studenten te financieren. “Als ze nog geen leefloon of andere uitkering hebben ontvangen.”
Wat na dit academiejaar? Wat zijn de toekomstplannen van EU Passworld?
“Het proefproject EU Passworld loopt eind 2024 af. We zijn erin geslaagd om veilige toegangswegen voor studenten op de vlucht, of ‘complementary education pathways’ naar België op touw te zetten. Samen met de partners van EU Passworld willen we deze eerste ervaringen gebruiken voor een duurzame onderbouwing van education pathways naar België”, zegt Willem Gordts, coördinator Integratie bij Caritas International. “Twee universiteiten engageren zich al om drie bijkomende studenten te ontvangen voor het academiejaar 2024-2025”, zegt Lukas Kestens. “Ook voor het academiejaar 2025-2026 staan er al enkele universiteiten klaar.”
