Europees burgerinitiatief vraagt een menselijk migratiebeleid. Waarom Caritas dit steunt.

Met haar jarenlange ervaring op het gebied van asiel en migratie, wordt Caritas International dagelijks geconfronteerd met de uitdagingen waarvoor migranten en vluchtelingen staan. We zijn getuige van de negatieve effecten van een steeds repressiever Europees migratiebeleid.

Het Europees burgerinitiatief (EBI) voor een gastvrij Europa is een realistisch antwoord dat de kern vormt van de #whatishome-campagne. Het wordt gedragen in 15 Europese landen en wil een Europese dimensie geven aan de solidariteit met migranten. Drie eisen staan centraal – Caritas International ondersteunt elk van hen.

Meer reguliere kanalen voor vluchtelingen via privé-opvanginitiatieven

Het creëren van meer reguliere kanalen voor migratie (hervestiging, humanitaire visa, arbeidsmigratie, studentenvisa, gezinshereniging, enz.) is een van de belangrijkste eisen van Caritas International. Een dergelijk beleid biedt mensen een veilig alternatief voor het gebruik van levensgevaarlijke routes zoals de Middellandse Zee.

Een cruciaal punt dus, dat eveneens is opgenomen in de Agenda 2030 van de Verenigde Naties, ondertekend door alle EU-lidstaten, waarvan één van de subdoelstellingen is “een ordelijke, veilige, regelmatige en verantwoordelijke migratie en mobiliteit van mensen mogelijk maken, ook via de implementatie van geplande en degelijk beheerde migratiebeleidslijnen.”^[1]

“De vraag van het EBI om meer steun te geven aan lokale burgers en groepen om vluchtelingen in heel Europa te sponsoren^[2], ligt in lijn met de politieke eis van het creëren van meer reguliere migratiekanalen,” legt beleidsmedewerker bij Caritas International Tom Devriendt uit. “Caritas International ondersteunt vandaag trouwens al verschillende parochiale onthaalgroepen bij de opvang van kwetsbare vluchtelingen die naar België kwamen in het kader van een samenwerkingsakkoord tussen verschillende Belgische geloofsgemeenschappen en de Belgische overheid.”

Uiteraard zijn deze particuliere opvanginitiatieven niet de enige mogelijke manier om vluchtelingen op een reguliere manier toe te laten op het grondgebied. Ze moeten een aanvulling zijn op andere bestaande kanalen – zoals hervestiging^[3] en deel uitmaken van een algemeen beleid waarin internationale engagementen en verplichtingen ter bescherming van vluchtelingen nageleefd worden.

Versterking van klachtenmechanismen in het geval van mensenrechtenschendingen

Iedereen heeft recht op gerechtigheid – ongeacht zijn migratiestatus. Als gevolg van een gebrek aan toegang tot klachtenmechanismen zijn veel mensen die ergens irregulier verblijven extra kwetsbaar. Bijvoorbeeld vis-à-vis werkgevers, die misbruik maken van hun machtspositie.

De eerstelijnsdienst van Caritas International kon dat al meermaals vaststellen: erbarmelijke arbeidsomstandigheden, armoedige lonen, buitensporige flexibiliteit, volledig gebrek aan verzekering, aanhoudende druk, concurrentie tussen werknemers, enz. In sommige gevallen kan het zelfs gaan over mensenhandel.^[4]

Awa^[5], die begeleid wordt door onze sociale dienst, legt uit: “Toen ik 15 was, wilde mijn vader mij uithuwelijken aan een oudere man uit Saoedi-Arabië. Ik ben Marokko ontvlucht en ben via Spanje in België aangekomen. Ik weet niet zeker waarom mijn gezin toen geen asiel heeft aangevraagd in België. Denk je dat ik er recht op had? Vandaag begin ik geïnteresseerd te geraken in mijn dossier, maar ik heb weinig hoop op regularisatie.” Awa verblijft al 13 jaar irregulier in ons land. “Van de drie dagen dat ik als schoonmaakster werkte, betaalde mijn werkgever me er maar twee. Maar wat kan ik eraan doen?”

Uitbuiting van de kwetsbaarheid van personen is per definitie tegengesteld aan waarden zoals respect en menselijke waardigheid voor iedereen – kernwaarden van onze organisatie. Daarom ondersteunen we ook deze eis van het EBI en vragen we dat de Europese Commissie effectievere richtlijnen en instrumenten voorziet om alle slachtoffers van uitbuiting te beschermen. Een duidelijke scheiding voorzien tussen de bevoegdheden en mandaten van de verschillende instanties (arbeidsinspectie, migratie-autoriteiten en juridische instanties) en garanties bieden aan slachtoffers zodat ze zonder angst voor mogelijke gevolgen aangifte kunnen doen van inbreuken, zijn hiertoe essentiële maatregelen.

Steun aan humanitaire acties en burgersolidariteit

In een aantal Europese landen zijn overheidsdiensten voor migranten ontoereikend, voornamelijk qua eerstelijnsondersteuning (juridische begeleiding, informatieverstrekking, voorzien in basisbehoeften, enz.). Burgers en middenveldorganisaties mobiliseren zich om de tekortkomingen van de staat te compenseren.

Maar deze activiteiten worden in toenemende mate gestigmatiseerd of zelfs gecriminaliseerd door beleidsmakers. Zo zijn er in België drie vrijwilligers (twee journalisten en een maatschappelijk werker) verwikkeld in een gerechtelijke procedure omdat ze migranten hielpen in het Maximiliaanpark in Brussel. Ze riskeren tot 10 jaar gevangenisstraf.^[6] De situatie is het extreemst in Hongarije, waar mensen die informatie en juridische ondersteuning bieden aan migranten in asielprocedure – wat in overeenstemming is met EU-wetgeving – boetes en een gevangenisstraf riskeren.^[7]

Deze trend baart ons zorgen omdat we, als voorstander van internationale solidariteit, deze initiatieven aanmoedigen en ondersteunen. We kunnen er niet mee instemmen dat een burger vervolgd of gestraft wordt voor het bieden van onderdak of humanitaire hulp aan een migrant. We dringen er daarom bij de Europese Commissie op aan hier een einde aan te maken.

Laat je stem horen!

Kan jij je terugvinden in deze eisen? Doe dan mee en onderteken het Europees burgerinitiatief voor een gastvrij Europa…hier!